Wanneer je gaat graven in de Haarlemmermeerpolder, dan zijn er een aantal opvallende zaken.
Het eerste dat opvalt is zijn de plakkaten oude blauwe zeeklei. Ik leerde deze als de Formatie van Calais, maar tegenwoordig hebben we het over de Formatie van Naaldwijk (kaartje links). Deze kleilaag werd tijdens het Atlanticum gevormd (tussen de 8000 en 4000 jaar geleden). De zeespiegel steeg toen heel snel door het smelten van de ijskappen. We zitten immers aan het eind van het Saalien, de ijstijd waarbij de ijskap tot aan de HUN lijn kwam (Haarlem – Utrecht – Nijmegen). Langs de kust ontstonden strandwallen. Door de snelle zeespiegelstijging, werden deze nogal eens doorbroken. Achter de strandwallen ontstonden zo lagunes, een watervlakte achter de duinenrij. Je zou de situatie goed kunnen vergelijken met de Waddenzee.
Grappig is dat je heel duidelijk kunt zien dat er een sprake is geweest van trans- en regressie, het opkomen en terugtrekken van de zee. Hiermee bedoelen we niet eb en vloed. Soms zijn er momenten geweest waarbij de kustlijn meer landinwaarts ligt (afbeelding links uit Berendsen 2005). Andere momenten was de kustlijn meer zeewaarts. Bewijs hiervoor is het castellum bij Castricum dat in de zee ligt. De Romeinen hadden nu niet het idee om een Romeins marskamp in de zee te gaan bouwen. In ieder geval, die trans- en regressie kun je zien doordat de zeeklei en zand elkaar afwisselen. Verder kun je op de foto heel leuk de gelaagdheid zien van de zandafzettingen.
Hier zie je stroomribbels. Je kunt hier trouwens goed zien wat de stroomrichting van het water of de wind is. Golf- en stroomribbels worden haaks op de stroomrichting gevormd. Deze stroomribbels zijn overigens ontstaan door de wind en niet door de zee.